بنزین اولین «زیست پالایشگاه» کشور مثال‌زدنی است

به گزارش کارنا، در شرایطی که کشور درگیر مسئله ناترازی انرژی و آلودگی زیست‌محیطی؛ بخصوص آلودگی هوای ناشی از تولید بنزین سوزانده شده درخودرو‌ها است، توجه به تولید انواع سوخت‌های سبزاکنون به یکی از اولویت‌های کشور تبدیل شده است.

یکی ازاین سوخت‌های سبز که درجهان هم به شدت مورد استقبال قرارگرفته وفناوری، تجارت ودامنه استفاده از آن رو به گسترش است، سوخت اتانول وبایواتانول است.

سوخت اتانول برخلاف نفت، یک انرژی سبزو تجدیدپذیر به شمارمی‌آید و می‌تواند از مواد خام کشاورزی که حاوی نشاسته هستند، تولید شود؛ محصولاتی مانند نیشکر، سیب‌زمینی، مانیوک و ذرت جزو گیاهانی هستند که می‌توانند منبع تولید سوخت اتانول باشند.

اتانول، یا خود به عنوان جایگزین بنزین در خودرو‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد یا به عنوان افزودنی اکتان افزا و اکسیژن‌زا به بنزین اضافه می‌گردد؛ در مواردی نیز اتانول جایگزین بخشی از بنزین مصرفی خودرو می‌گردد؛ یعنی با بنزین مخلوط می‌شود وباعث افزایش کارایی بنزین وکاهش تولید گاز‌های سمی ناشی از سوختن آن می‌شود.

در گذشته ودر فرآیند تولید بنزین در پالایشگاه ها، از ترکیبات سرب جهت افزایش عدد اکتان بنزین استفاده می‌کردند، اما با روشن شدن عوارض بسیار مخرب سرب بر سلامتی انسان ومحیط زیست، استفاده از آن در تولید بنزین ممنوع شد. سپس یکی از جایگزین‌های سرب برای افزایش درجه احتراق بنزین (اکتان)، ماده ام‌تی‌بی‌ای (MTBE) بود. اما از سال ۲۰۰۰ میلادی درمطالعاتی که درایالت کالیفرنیای آمریکا انجام شد، به این نتیجه رسیدند که این ماده نفوذپذیری فراوانی در خاک دارد و با حجم بسیار بالایی در آب حل می‌شود و ایجاد آلودگی می‌کند. همچنین مشخص شد ام‌تی‌بی‌ای به خاطر ترکیبات متانول و اتر، مضرات زیادی برای دستگاه تنفسی انسان دارد. سرانجام هم تشخیص دادند که بهترین جایگزین این ماده در بنزین، بایواتانول است.

برای تولید بایواتانول می‌توان از ضایعات مواد قندی و نشاسته‌ای، استفاده بهینه کرد. غلاتی که مصرف انسانی ندارند دارای ۶۰ الی ۶۵ درصد نشاسته هستنداما در دامداری‌های صنعتی هم نشاسته بخش مطلوبی برای دامدار نیست.

بدین ترتیب در فرآیندی که در زیست پالایشگاه هاانجام می‌شود، نشاسته موجود در غلات تبدیل به قند و پس از آن، قند تبدیل به اتانول می‌شود. خالص‌سازی سوخت اتانول، عدد اکتان آن را به ۱۱۵ می‌رساند، همچنین، چون این ماده دارای دومولکول کربن به ازای یک مولکول اکسیژن است، می‌تواند محتوای اکسیژن سوخت بنزین را افزایش داده وبدین ترتیب، راندمان خودرو را نیز بهبود بخشد. به علاوه، پالایشگاه‌ها با قیمت کمتری می‌توانند به تولید بنزین مبادرت کنندو در نهایت، این ماده آلایندگی بنزین را کاهش می‌دهد.

درکناراین، پس از استفاده از نشاسته اضافی موجود درغلات در فرآیند تولید بنزین در زیست پالایشگاه ها، خوراک دام کم نشاسته واستاندارد که حاوی پروتئین، ویتامین و مواد معدنی مورد نیاز دامدار است، با ارزش‌افزوده و بهره‌وری بالاتر، تحویل بخش دام و طیور می‌شود. یعنی زیست پالایشگاه‌ها سوخت سبز را درکنار خوراک دام استاندارد به طور توامان تولید می‌کنند که راندمان بالایی را نشان می‌دهد.

استفاده از سوخت اتانول وبایواتانول در بنزین مصرفی خودرو‌ها اکنون بیشتر در ایالات متحده و برزیل مورد استفاده قرار می‌گیرد. هم‌اکنون در ایالات متحده بیشتر خودرو‌ها توانایی داشتن بیش از ۱۰درصد سوخت اتانول (سوخت اتانول به‌اضافه سوخت اصلی) را داشته و در برخی ایالت‌ها و شهر‌های این کشور، کاربری بنزین دارای ۱۰ درصد اتانول‌دار، اجباری شده‌است.

در برزیل نیز به کاربردن آمیخته بنزین و سوخت اتانول اجباری شده و در سال ۲۰۰۷، درآمیختن ۲۵ درصد سوخت اتانول و ۷۵ درصد بنزین به صورت قانون درآمد.

اولین زیست پالایشگاه ایران

درایران هم سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) به عنوان بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین سازمان توسعه‌ای کشور در بخش صنعت، از اوایل دهه ۸۰ بررسی و مطالعه سوخت‌های زیستی به ویژه بایواتانول را در دستور کار خود قرار داده است.

بر این اساس زیست پالایشگاه کرمانشاه توسط شرکت گسترش سوخت سبز زاگرس؛ زیر مجموعه سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران احداث وبه طور آزمایشی از سال ۱۴۰۲ فعالیت خود را آغاز کرده و در حال حاضر ظرفیت تولید روزانه ۲۰۰ هزار لیتر بنزین سبز را دارد.

کیوان شیدانی، مدیرعامل این شرکت دراین باره می‌گوید:در ابتدای سال ۱۳۹۰، پیرو سفر مقام معظم رهبری به استان کرمانشاه، موضوع احداث واحد تولیدی بایواتانول سوختی و کنجاله تخمیری خوراک دام و طیور مورد تصویب قرار گرفت. ما در ایدرو مطالعات لازم را انجام داده و چندین نقطه نیز برای احداث زیست‌پالایشگاه، پیشنهاد کردیم که در نهایت شهر کرمانشاه با توجه به اینکه قطب تولید ذرت کشور بود و در همسایگی کشور عراق، پتانسیل صادرات وجود داشت، به عنوان منطقه احداث پالایشگاه، انتخاب شد. همچنین احداث زیست‌پالایشگاه دوم در استان کهکیلویه و بویراحمد، شهرستان باشت آغاز شده که حدود ۱۵ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.

وی ادامه می‌دهد:انرژی‌های سبز در دنیا رو به توسعه هستند و کشور ما نیز چاره‌ای ندارد جز اینکه همین مسیر را طی کند. ایدرو نیز برنامه‌اش به بایواتانول محدود نخواهد شد. ما در بحث بایودیزل و بایوجت هم برنامه‌هایی را در نظر داریم. فکر می‌کنم احداث و بهره‌برداری اولین زیست پالایشگاه کشور، آیینه‌ای تمام‌نما در برابر بخش خصوصی و بخش‌های سرمایه‌گذاری است.

شیدانی اظهار می‌کند:بایواتانول و زیست‌پالایشگاه‌ها تجارت پررونقی در اقصی نقاط جهان ومنطقه ما دارند. ما با توجه به هدف‌گذاری انجام‌شده، می‌توانیم حداقل ۴ میلیون لیتر بنزین را تبدیل به بنزین سبز کنیم. در شهر تهران به‌صورت روزانه، حدود ۲۰ میلیون لیتر بنزین مصرف می‌شود، یعنی ما یک پنجم مصرف تهران را می‌توانیم به‌صورت روزانه به صورت سبز تولید کنیم که اثرات اقتصادی وزیست محیطی قابل توجهی به دنبال دارد. البته بایواتانول در صنایع شیمیایی نیز مصرف قابل ملاحظه‌ای دارد.

وی خاطرنشان می‌کند:درکناراین توجه داشته باشید که آینده صنعت خودرو جهان، سوخت سبز خواهدبود. البته خودرو‌های برقی هم هستند، اما رو به گسترش نیستند؛ چرا که ظرف ۱۲ الی ۱۳ سال گذشته، کمتر از ۱۰ درصد خودرو‌های تولیدی دنیا، خودروی برقی بوده‌اند. خودرو‌های برقی قطعاً جزو گزینه‌های خوب هستند، اما استقبال از این خودرو‌ها رو به کاهش گذاشته وبه نظر می‌رسد با اقبال آینده به سوخت‌های سبز، نیازمند احداث زیست‌پالایشگاه‌های متعدد با ظرفیت بیشتر خواهیم بود.

این مقام ایدرو تصریح می‌کند:نخستین زیست‌پالایشگاه تولید بایواتانول کشور، علاوه بر محصول اصلی، سه محصول دیگر را نیز تولید می‌کند. یکی از محصولات جانبی، کنجاله تخمیری دام و طیور است. در ایران، حدود ۱۵ میلیون تن گندم به‌صورت سالانه، تولید می‌شودکه بین ۱۰ تا ۱۵ درصد از این تولیدات، به هر دلیلی، به مصرف انسانی نمی‌رسد. این میزان می‌تواند خوراک حداقل ۱۰ زیست‌پالایشگاه را تامین کند. ۶۰ الی ۶۵ درصد محصولاتی همچون گندم و ذرت از نشاسته تشکیل می‌شود که برای دامدار بخش مطلوبی نیست؛ اما می‌تواند به تولید بایواتانول برسد و یا در زیست‌پالایشگاه به یک خوراک با ارزش افزوده و بهره‌وری بیشتر تبدیل شود.

شیدانی می‌افزاید: هضم غذا در دام به‌صورت تخمیری است و فرایند تولید ما نیز مبتنی بر تخمیر است. وقتی در روند تولید، یک بار تخمیر بر روی خوراک غلات پالایشگاه انجام می‌شود، درصد جذب آن در دام نیز افزایش پیدا می‌کند. در واقع کنجاله تخمیری تولیدی در زیست پالایشگاه، علاوه بر ارزش غذایی بالاتربرای دام ها، منجر به تولید شیر و گوشت باکیفیت می‌شود.

وی ادامه می‌دهد: گازکربنیک سبز نیز یکی از محصولاتی است که در پالایشگاه به تولید می‌رسد. امروزه برای تولید نوشابه، گاز طبیعی را می‌سوزانند و طی فرایند‌هایی این ماده وارد حوزه نوشابه‌سازی و یخ خشک می‌شود. ما در زیست پالایشگاه کرمانشاه ساعتی حدود ۵ تن گاز کربنیک ارگانیک را تولید می‌کنیم. علاوه بر این، مقداری از روغن ذرت در خوراک جوجه‌کشی‌ها با ارزش افزوده بالاتر به مصرف می‌رسد. این محصول نیز ظرف شش ماه آینده به تولیدات نخستین زیست پالایشگاه کشوراضافه خواهد شد.

منبع: اطلاعات