بنزین؛ معادله چند مجهولی

به گزارش کارنا، جام جم نوشت: ماجرای ناترازی بنزین و قیمت آن، طی دو سال گذشته بار‌ها در رسانه‌ها مطرح‌شده، اما دولت تاکنون به سمت اصلاح این ناترازی نرفته و سعی کرده در این مدت با افزایش تولید و واردات، نیاز کشور را برطرف کند؛ این در حالی است که ایران در سال ۹۹ با توجه به بهره‌برداری از پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس به باشگاه جهانی صادرکنندگان بنزین پیوست، اما با عدم ساخت پالایشگاه جدید و بهبود نیافتن مصرف خودرو‌ها در ۱۰سال گذشته، دوباره میزان مصرف از میزان تولید پیشی گرفت؛ به طوری که سال گذشته چهار میلیارد دلار و امسال هم پیش‌بینی می‌شود شش میلیارد دلار صرف واردات بنزین شود.

حل ناترازی بنزین، راهکاری قیمتی و غیرقیمتی دارد؛ با این حال دولت سیزدهم تلاش کرد با راهکار‌های غیرقیمتی، مصرف را کنترل کند و از تغییر قیمت بنزین پرهیز کرد، اما با آغاز به کار دولت چهاردهم و انتقاد دکترمسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور از قیمت پایین بنزین، این گمانه‌زنی‌ها ایجاد شدکه دولت تصمیم داردقیمت بنزین راتغییر و افزایش دهد. طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، تولید روزانه بنزین درکشوربه۱۰۴میلیون لیترومصرف‌روزانه بنزین درنیمه نخست امسال به ۱۲۴.۵میلیون لیتر رسیده که ناترازی روزانه، حدود ۲۰ میلیون لیتر بنزین را نشان می‌دهد. یکی از راهکار‌های افزایش تولید بنزین در دو سال گذشته، حذف تولید بنزین سوپر در پالایشگاه‌های کشور بود تا از این طریق میزان تولید بنزین معمولی افزایش یابد. کاهش عرضه بنزین با عدد اکتان بالا، حتی در سال جاری شامل بنزین یورو۴ هم شد. مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران چهاردهم آبان امسال گفت: اگر مصرف بنزین کاهش نیابد، طبق آیین‌نامه قانون هوای پاک، مجبور به کاهش عدد اکتان بنزین در پالایشگاه‌ها هستیم تا بتوانیم نیاز کشور را تامین کنیم. کرامت ویس‌کرمی با اعلام مصرف بنزین از ابتدای امسال تاکنون ۷.۴درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش داشته است، افزود: برای این‌که حجم بنزین تولیدی را افزایش دهیم، عدد اکتان را پایین می‌آوریم و الزامی وجود ندارد که در کل کشور بنزین یورو۴ توزیع کنیم.

عرضه بنزین سوپر در دو هفته گذشته
بنزین سوپر که در یک سال و نیم گذشته در کشور توزیع نمی‌شد، در سه ماه اخیر به صورت اندک در تهران و برخی شهر‌ها توزیع شد تا این‌که از دو هفته قبل میزان عرضه آن افزایش یافت، به طوری که ویس‌کرمی اعلام کرد: روزانه حدود ۳۰۰ هزار لیتر بنزین سوپر در جایگاه‌های منتخب پایتخت عرضه می‌شود. این مقدار معادل ۱۰ محموله است و هدفش استمرار توزیع به‌منظور پاسخ به تقاضای بالا و بهبود کیفیت سوخت در تهران است. البته اولویت با توزیع بنزین یورو به تمام نقاط کشور است و بنزین سوپر نیز در حال حاضر در پالایشگاه‌های شازند و اصفهان تولید می‌شود که تمام این تولید برای توزیع در تهران در نظر گرفته شده است.

آزادسازی واردات بنزین سوپر
روز گذشته مصوبه هیأت وزیران در مورد آزادسازی واردات بنزین سوپر اعلام شد. براساس ماده ۹ این مصوبه، واردات و توزیع بنزین ویژه (سوپر) توسط اشخاص حقوقی دارای مجوز از وزارت نفت با قیمت غیریارانه‌ای آزاد شد. فروش این نوع بنزین به صورت غیریارانه‌ای و مجزا از زیرساخت‌های توزیع سوخت یارانه‌ای خواهد بود. این مصوبه تبصره ۸ قانون بودجه ۱۴۰۳ است. سخنگوی دولت در مورد این مصوبه گفت: واردات و توزیع بنزین ویژه یا سوپر، توسط اشخاص حقوقی دارای مجوز از وزارت نفت، بدون اختصاص ارز یارانه‌ای آزاد شد. فاطمه مهاجرانی افزود: لایحه بودجه سال آینده بدون افزایش قیمت بنزین طراحی شده، اما واقعیت این است که در حوزه بنزین ناترازی داریم و ناچار به واردات هستیم. دولت بدون کار کارشناسی و همراهی مردم هیچ کاری برای افزایش قیمت بنزین انجام نخواهد داد.

قیمت بنزین سوپر وارداتی چند است؟
مصوبه دولت برای واردات بنزین سوپر توسط اشخاص حقوقی مجاز هنوز وارد مرحله اجرایی نشده است، بااین‌حال مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی اعلام کرده بنزین سوپر وارداتی با نرخ آزاد بین‌المللی عرضه خواهد شد و جزئیات بیشتر آن به‌زودی اعلام می‌شود. کرامت ویس‌کرمی گفت: نرخی که درباره بنزین سوپر در رسانه‌ها و فضای مجازی در حال نشر است، مورد تأیید نیست.

ویس کرمی همچنین گفت: قرار است با سازوکاری که در آینده مشخص می‌شود، از طریق جایگاه‌های خاص یا خودرو‌های خاص یا یک جایگاه خاص یا بخشی از یک جایگاه خاص با نرخ غیریارانه‌ای و متفاوت با روشی که اکنون بنزین یارانه‌ای را عرضه می‌کنیم، بنزین سوپر را عرضه کنیم. وی اضافه کرد: این روش هیچ‌گونه خللی در زمینه تولید و توزیع بنزین یارانه‌ای که اکنون در جایگاه‌های سوخت عرضه می‌شود، از نظر فرآیندی و قیمتی به‌وجود نمی‌آورد. شرکت حقوقی و خصوصی قرار است این کار را برمبنای سازوکاری که تهیه خواهد شد، انجام دهد و اجازه واردات و عرضه بنزین ویژه یا سوپر خواهد داشت.

مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی گفت: میزان واردات بنزین در این روش، به میزان تقاضای هموطنان بستگی خواهد داشت. نرخ این سوخت برمبنای استاندارد‌ها ونرخ‌های بین‌المللی است که وجودداردوهمچنین براساس هزینه‌های نقل‌وانتقال و توزیع مشخص و اطلاع‌رسانی می‌شود. قیمت هر لیتر بنزین سوپر فوب خلیج‌فارس حدود ۲.۱دلار است که درصورت محاسبه با نرخ دلار بازار آزاد غیررسمی (۶۸هزارتومان) قیمت هر لیتر بنزین سوپر وارداتی حدود ۸۰ هزار تومان می‌شود. براساس محاسبه با قیمت دلار مبادله‌ای (حدود ۴۹ هزار تومان) و بازار توافقی (۵۵ هزار تومان) نیز به ترتیب حدود ۶۰ و ۶۶ هزار تومان خواهد شد. قیمت بنزین سوپر در حال حاضر لیتری ۳۵۰۰تومان در جایگاه‌های منتخب تهران عرضه می‌شود. با این حساب برای استفاده از بنزین سوپر براساس میزان حجم باک، حداقل سه میلیون و حداکثر چهار میلیون تومان باید پرداخت کرد.

میزان عرضه بنزین سوپر
سخنگوی صنف جایگاه‌داران سوخت گفت: بنزین سوپر وارداتی یا بنزین سوپری که درحال حاضروجود دارد، سقف ندارد و با قیمت آزاد در کشور عرضه می‌شود. رضا نواز ادامه داد: محدودیتی برای میزان واردات بنزین سوپر درنظرگرفته نشده است، یعنی هرچقدر که مصرف‌کننده متقاضی آن باشد، متناسب با آن امکان واردات به کشور وجود دارد. وی تاکیدکرد:پیش‌بینی ما این است که اگر تولید بنزین سوپر داخلی صفر باشد، میزان عرضه بنزین سوپروارداتی حدود یک الی دومیلیون لیترخواهد بود.

عامه مردم بنزین عادی مصرف می‌کنند
عضو کمیسیون اصل ۹۰ مجلس در رابطه با واردات بنزین، گفت: باید تا آخر سال پنج میلیارددلار بنزین و گازوئیل واردات داشته باشیم که احتمال دارد از این میزان هم بیشتر شود. حسینعلی حاجی‌دلیگانی درخصوص مصوبه آزادسازی واردات بنزین سوپر توسط دولت، بیان کرد: معمولا بنزین سوپر را خودرو‌های خاص یا افرادی که خودرو‌های خاص دارند، مصرف می‌کنند. عامه مردم این نوع بنزین را مصرف نمی‌کنند. وی افزود: البته مصرف بنزین در کشور بسیار زیاد است.

دولت تصمیم خود را شفاف اعلام کند
رئیس فراکسیون امنیت انرژی مجلس با تاکید بر این‌که دولت تصمیم بنزینی خود را شفاف اعلام کند، گفت: در جلسه روز گذشته کمیسیون تلفیق درباره قیمت بنزین بحث شد و محور این بحث‌ها، شفاف‌سازی این موضوع بود که تصمیم دولت برای قیمت بنزین در بودجه سال آینده روی چه قیمتی است؟ زینب قیصری با اشاره به این‌که فعلا برای نمایندگان مجلس هم شفاف نیست که تصمیم دولت درباره قیمت بنزین چیست، بیان داشت: براساس بودجه فهم‌های متفاوتی درباره نظر دولت درخصوص قیمت بنزین در سال آینده برداشت می‌شود.

برنامه دولت برای بنزین چیست؟
حال با مصوبه روز ۲۰ آبان هیأت وزیران، شرایط برای عرضه بنزین سوپر وارداتی مهیا شده و بخش خصوصی با مجوز دولت امکان واردات بنزین سوپر را خواهد داشت و می‌تواند در جایگاه‌های بنزین غیریارانه‌ای (بنزین سوپر وارداتی) را توزیع کند. بررسی‌ها نشان می‌دهد، از مجموع بنزین فروخته‌شده در طول سال، حدود ۵ درصد به‌صورت بنزین سوپر بوده که با نرخ ۳۵۰۰ تومان عرضه می‌شود؛ یعنی دولت در سال دو میلیارد لیتر بنزین سوپر خریداری و به قیمت یارانه‌ای عرضه می‌کند؛ البته احتمالا با آزادسازی واردات آن وافزایش عرضه، مقدار مصرف بنزین سوپرافزایش می‌یابد. کارشناسان یکی از راهکار‌های حل ناترازی بنزین (سیاست‌های غیرقیمتی برای کنترل مصرف) را سه‌نرخی‌شدن آن عنوان می‌کنند؛ به‌طوری‌که در حال حاضرهرخودرو باکارت سوخت می‌تواند ۶۰لیتربنزین با نرخ ۱۵۰۰تومانی و۱۰۰لیتر با نرخ۳۰۰۰ تومانی (آزاد) سوختگیری کند. براساس بررسی‌ها ۱۶۰لیتر بنزین نیازحدود۷۵درصد مردم راپوشش می‌دهد. مصرف مازاد براین سهمیه توسط افراد با قیمت آزاد پرداخت شود. با مصوبه دولت این احتمال وجود دارد که عملا یارانه بنزین سوپر حذف و بنزین سوپر وارداتی با قیمت جهانی به‌صورت تک‌نرخی عرضه شود و عملا نرخ سوم برای افرادی که مصرف بیشتر دارند از این طریق اعلام شود.

منبع:ایسنا